Regie: Karel Reisz
Acteurs Anna en Mike spelen de hoofdrollen in een film, die zich afspeelt in de negentiende eeuw. In die film heeft personage Charles zich net verloofd met de dochter van een rijke industrieel, als hij Sarah ontmoet, een alleenstaande jonge vrouw die in het dorp een slechte reputatie heeft. Hij wordt verliefd op haar, met alle gevolgen van dien. In de werkelijkheid hebben Anna en Mike ook een verboden affaire: Anna heeft een partner en Mike een gezin. De twee verhaallijnen lopen over, en door elkaar heen. Ze geven niet alleen mooie tijdsbeelden, maar laten ook de grote morele verschillen zien tussen de negentiende, en de twintigste eeuw – hoe vrouwen rond 1870 gestigmatiseerd en sociaal uitgesloten werden als er ook maar een verdénking was van ongepast contact met een man.
De film is gebaseerd op de gelijknamige roman van John Fowles uit 1969, die door toneelschrijver Harold Pinter werd omgewerkt tot een filmscenario. Fowles bleef nauw betrokken bij de ontwikkeling van het scenario en de film. De regie was in handen van de Tsjechisch-Britse filmmaker en -criticus Karel Reisz, die geldt als een van de belangrijkste pioniers van de nieuwe realistische stroming binnen de Britse cinema in de jaren 50 en 60 van de vorige eeuw. In reactie op de commerciële Amerikaanse film richtte Weisz in 1956 met een aantal vakgenoten ook de free cinema-beweging op, en zijn boek The Technique of Film Editing (1953) groeide uit tot een standaardwerk binnen het vakgebied.
Meryl Streep was niet de eerste keuze voor de rol van Anna/Sarah. Fowles’ had een voorkeur voor Helen Mirren, en ook Francesca Annis, Charlotte Rampling en Gemma Jones stonden op de shortlist. Uiteindelijk werd er op aanraden van Pinter gekozen voor rijzende ster Meryl Streep (destijds 30), die kort daarvoor wereldwijd was doorgebroken met haar rol in de serie Holocaust, en de films The Deer Hunter (1978, Oscarnominatie) en Kramer vs Kramer (1979, Oscar).
Ook Jeremy Irons was niet de enige kandidaat voor de rol van Charles/Mike. Howel Irons destijds al een gerespecteerde naam had opgebouwd in de Britse toneelwereld, was hij bij het grote publiek nog onbekend. De namen op de shortlist – onder meer Michael Caine, Alan Bates en Malcolm McDowell – waren allemaal van gevestigde filmacteurs in die tijd. Regisseur Reisz koos uiteindelijk toch voor Irons (toen 31) vanwege zijn intense, introspectieve stijl, en bovendien was hij met zijn klassieke uitstraling perfect voor de dubbelrol van de Victoriaanse gentleman en de moderne acteur. Dit zou overigens niet de enige keer zijn dat Streep en Irons als geliefden te zien waren: twaalf jaar later speelden ze Clara en Esteban in het indrukwekkende The House of the Spirits (1993).
Het is een prachtige, goedgemaakte film geworden. Je ziet dat er veel moeite is gedaan om de negentiende-eeuwse omgevingen zo waarheidsgetrouw mogelijk weer te geven, het acteerwerk van Streep en Irons is fenomenaal en de cinematografie van Freddie Francis is indrukwekkend.
Mijn enige kritiek is dat het idee van de twee verhaallijnen veel meer mogelijkheden had dan er uiteindelijk zijn benut, hoe vakkundig ze ook met elkaar verweven zijn, en hoe knap de acteurs ook schakelen tussen beide rollen (in de oorspronkelijke roman was er overigens geen sprake van die extra verhaallijn). In de film lijkt de ‘nu’-verhaallijn vooral te dienen om verschillen in sociale conventies te benadrukken, maar er hadden meer inhoudelijke haakjes gelegd kunnen worden naar het negentiende-eeuwse verhaal. Een voorbeeld van wat ik bedoel is te zien in de scène waarin Mike en Anna repeteren: eerst lopen ze de scène vluchtig door, en als Anna de scène opnieuw doet, zie je haar ‘aangaan’ en heeft ze de motoriek en mimiek van Sarah, zelfs op haar rug gezien. Het is maar een fractie van een seconde (en tekenend voor de acteerkwaliteiten van Streep), maar het is fascinerend om te zien en geeft de uiteindelijke filmscène een extra lading. Wat ook had gekund is dat morele dilemma’s doorwerkten in hun rollen, of dat er tijdens een aangrijpende scène ineens ‘cut’ werd geroepen en er een discussie ontstond, of dat er ook op de set intriges ontstonden door de affaire van Anna en Mike – mogelijkheden genoeg. Daarnaast is het niet helemaal duidelijk vanuit welk perspectief er verteld wordt, waardoor het voor de kijker lastig kan zijn zich met een personage te verbinden.
Feit blijft dat The French Lieutenant’s Woman een mooi en ingenieus staaltje vertel-, film- en acteerwerk is, en alleen al daarom – zeker voor filmliefhebbers – de moeite waard is om te kijken.
Deze film op IMDb
Klik hier om te zien waar deze film te zien is
