Regie: Mike Flanagan
Riley, die vier jaar in de gevangenis heeft gezeten omdat hij onder invloed iemand had doodgereden, keert terug naar zijn afgelegen geboorteplaats op Crockett Island in de hoop zijn leven weer op te bouwen. Hij komt aan op hetzelfde moment als een mysterieuze, charismatische jonge priester, die het wankelende geloof van de het stadje nieuw leven inblaast. Vanaf dat moment gebeuren er vreemde dingen, die verdeeldheid zaaien binnen de kleine, hechte gemeenschap.
Het scenario van de zevendelige miniserie (die werd genomineerd voor een Prime Time Emmy) is geschreven door Mike Flanagan in samenwerking met anderen, waaronder vier afleveringen met zijn één jaar jongere broer Jamie.
Twee klassieke verhalen, de ene uit de horrorwereld, de andere uit de religie, worden op een originele manier met elkaar vervlochten. Het is al vrij snel duidelijk wat er aan de hand is, maar hoe dat tot uiting komt is een heel nieuw verhaal. De serie is niet geschikt voor kijkers die op zoek zijn naar rauwe horror, want het griezelen is eigenlijk maar een bescheiden onderdeel van het geheel. Als je houdt van goed uitgewerkte verhaallijnen en personages, en wat lange filosofische (en ok, soms nogal cheesy) dialogen over leven, dood en religie hier en daar, dan zit je goed.
Het acteerwerk van het merendeel van de cast, waaronder Zach Gilford, Kristin Lehman, Igby Rigney, Rahul Kohli, Annarah Cymone, Michael Trucco en Annabeth Gish is erg goed. Henry Thomas houdt zich deze keer gelukkig* gedeisd als de norse en zwijgzame vader van Riley. Vooral Kate Siegel (Erin) en Hamish Linklater (Father Paul) springen eruit, waardoor ze ook verschillende nominaties en prijzen in de wacht sleepten. Linklater valt in eerste instantie niet erg op als de wat zijige priester met zijn konijn-in-de-koplampen-kop, maar hoe meer hij opgaat in de waanzin, hoe beter Linklaters acteerkwaliteiten tot uiting komen. Hoewel Samantha’s Sloyans personage, Bev Keane, een nogal uitvergrote verpersoonlijking van godsdienstfanatisme is, brengt ze die vol overgave tot leven, en is in staat om Bev ook heel kwetsbaar te laten zijn.
Het camerawerk van Michael Fimognari, Flanagans vaste DoP, is ook weer indrukwekkend. Let vooral goed op bij de eerste scène van aflevering 2: opgenomen in één tracking shot van bijna acht minuten. De scène is gefilmd in natuurlijk licht met een handheld, er wordt om acteurs heen gecirkeld, er is dialoog, de figuranten lopen waar ze moeten lopen en er is nergens een crewlid in beeld. Dat moet een complete choreografie zijn geweest. Puur vakmanschap.
Niet alles is perfect. De makeup, pruiken en valse snorren zijn echt heel slecht, en wat sentiment hier en daar werkt over het algemeen heel goed, maar zijn soms net over het randje (of zoals in de finale volle bak eroverheen). Datzelfde geldt eigenlijk voor de muziek: de stichtelijke kerkliederen werken op de meeste momenten goed, maar zijn soms ook net teveel of te nadrukkelijk aanwezig. Maar goed, het blijft natuurlijk een Amerikaanse serie, en de score van The Newton Brothers (Flanagans vaste componisten) is prachtig.
Flanagan heeft een uitstekend vehikel gevonden om te laten zien hoe mensen religie misbruiken als machtsmiddel, om elkaar de maat te nemen of wangedrag recht te praten. Daarnaast is Midnight Mass ook weer een bewijs dat Flanagan de juiste persoon is voor verfilmingen van Stephen Kings werk (ondanks Doctor Sleep uit 2019 die ik echt niet goed vond): ze spreken dezelfde taal als het gaat om het vertellen van verhalen. Voor liefhebbers is hier een mooi artikel waarin hun overeenkomsten verder beschreven worden.
Midnight Mass is boeiend en zet je aan het denken. Zeker een aanrader.
*) Ik ben geen fan van Henry Thomas. Ik vond hem niet sterk in The Haunting of Hill House (2018) en ronduit slecht in The Haunting of Bly Manor (2020).
Deze serie op IMDb
De serie is te zien op Netflix
Scroll door voor een heleboel weetjes, waarin ook wordt uitgelegd waarom Flanagan dit project perse wilde realiseren.
Flanagan is zelf te zien naast de oude priester in Jeruzalem (aflevering 3).
De kledingstijl van Sheriff Hassan is afgeleid van die van Joel Miller uit de videogame The Last of Us, een favoriet van Rahul Kohli (die de sheriff speelt) en Flanagan.
De stem van Carla Gugino, die in meer van Flanagans films en series te zien is, is in aflevering 1 te horen als de rechter die uitspraak doet in de zaak tegen Riley.
In de kamer van Riley zijn op een boekenplank wat boeken van Christopher Pike te zien. Flanagans volgende project was The Midnight Club, dat gebaseerd is op een boek van Pike. Riley heeft ook een poster van The X Files (1993) in zijn kamer hangen. Medespeler Annabeth Gish (dokter Gunning) had een vaste rol in die serie als Agent Monica Reyes.
Crockett Island bestaat niet echt. Het is geïnspireerd door het afgelegen Tangier Island in Chesapeake Bay in de VS. Boven het grotere eiland zitten wat kleinere eilandjes die de Uppards worden genoemd, net als in Midnight Mass. De naam Crockett is een van de meest voorkomende namen op Tangier Island.
Het fictieve plaatsje was in werkelijkheid een gigantisch decor, dat voor de serie werd gebouwd in Garry Point Park, dat net buiten Richmond (een voorstad van Vancouver) aan de Canadese kust ligt. Het zogenaamde plaatsje was net afgebouwd en er zou gestart worden met de opnamen, toen de productie in maart 2020 werd stilgelegd in verband met de corona-pandemie. Het plaatsje lag er verlaten bij, zoals ook te zien is in dit amateurfilmpje van YouTuber Jean Claude Van Couver (met vermakelijk commentaar in het Canadees-Engels). Op 17 augustus mocht de productie worden hervat onder strenge maatregelen, en op 15 december 2021 waren de opnamen voltooid.
Er heeft een overlap gezeten in de voorbereidingen voor Midnight Mass en de postproductie van The Haunting of Bly Manor (2020). De opnamen voor Bly Manor (die ook plaatsvonden in Vancouver) waren namelijk voltooid op 21 februari 2020, en de opnamen voor Midnight Mass zouden minder dan een maand later, in maart 2020, starten. Het plaatsje was toen al gebouwd en de acteurs waren al ver daarvoor gecast – de serie was immers al in juli 2019 aangekondigd. Flanagan regisseerde zelf alle afleveringen, dus moet zijn aandacht hebben verdeeld tussen de montage van Bly Manor en de opnamen van Midnight Mass.
Midnight Mass was voor Mike Flanagan een zeer persoonlijk passieproject dat nauw verband hield met zijn opvoeding in de katholieke kerk, zijn overwonnen alcoholverslaving en zijn atheïsme. Hij overwoog een boek of een filmscript te schrijven, maar het zou uiteindelijk een televisieserie worden, die hij in 2014 tevergeefs pitchte voor verschillende productiebedrijven (waaronder de uiteindelijke distributeur, Netflix).
Flanagan en Kate Siegel gebruikten Midnight Mass vervolgens als een verhaal binnen een verhaal in hun film Hush uit 2016. In de film heeft schrijfster Maddie Young (Kate Siegel) het net gepubliceerd en lovende kritieken ontvangen. Haar buurvrouw Sarah (Samantha Sloyan) heeft het boek ook gelezen, en komt bij Maddie langs en zegt enthousiast: “Ik was dol op Riley en Erin. Het waren geweldige personages. Ik probeerde te raden hoe het zou aflopen. Meestal zit ik goed, maar deze keer zat ik er helemaal naast.” Ook is in de scène een deel van de achterflap te zien. Niet alles is goed te lezen, maar de drie zinnen die wél leesbaar zijn bevatten kerncomponenten van het verhaal: ‘Isolated Crockett Island’, ‘But the 512 souls on sleepy Crockett’ en ‘church put Riley face to face with a terrifying secret.’ Overigens is Maddie in de film een opvolger aan het schrijven met de titel Sweetwater. Wie weet waar dat misschien toe leidt…
Het boek is ook kort te zien in een andere film van Flanagan: Gerald’s Game (2017) dat gebaseerd was op het gelijknamige boek van Stephen King. In de film gooit de geboeide Jessie (Carla Gugino) het boek naar de hond.
Het was oorspronkelijk de bedoeling om het Midnight Mass-boek ook als easter egg te laten zien in een aflevering van Flanagans meest succesvolle serie tot nu toe, The Haunting of Hill House (2018). Flanagan had een stapeltje naar de set in Atlanta gestuurd, maar ze kwamen nooit aan.
Door het grote succes van Hill House kreeg Flanagan uiteindelijk toch groen licht van Netflix om zijn meest persoonlijke project te realiseren. Daarbij moest hij wel concessies doen. In 2023 vertelde hij in een thread op Bluesky dat Netflix druk uitoefende voor het toevoegen van meer griezelmomenten aan Midnight Mass. Dat resulteerde onder meer in wat Flanagan ‘the stupidest scene I’ve ever filmed’ noemde: de scène van de kat in de eerste aflevering – Netflix wilde perse een, bij voorkeur enge, scène waarmee werd uitgelegd wat er in aflevering 2 met de katten is gebeurd.
De Lasser Glass, een ‘bezeten’ spiegel die voor het eerst te zien was in Flanagans korte film Oculus: Chapter 3 – The Man with the Plan (2006, zou later omgewerkt worden naar een bioscoopfilm die in 2013 uitkwam) en vaker verschijnt in Flanagans werk, is in Midnight Mass onder meer te zien in aflevering 2, op het podium van de recreatieruimte.
