Long takes en single shots

Zoals smulpapen kunnen genieten van een delicatesse of operaliefhebbers van een perfect gezongen noot, zo kan ik genieten van knap camerawerk. Een belangrijk criterium daarbij is wel dat het niet ten koste van het verhaal mag gaan – alles, ook toevoegingen als special effects en de score, moet ten dienste staan van het verhaal of nog beter, een extra laag toevoegen. Long takes en single shots behoren tot mijn favoriete lekkernijen. Hieronder een paar vermeldenswaardige scènes, series, films of videoclips die (in ieder geval voor het oog) uit één lange opname bestaan. Ontbreekt er een in de lijst? Zet ‘m in de reacties inclusief een link naar het fragment en ik voeg ‘m toe!

De termen uitgelegd
Long take: een scène uit een film of serie zonder (zichtbare) montage. De rest van de film of serie kan wel uit verschillende en/of gemonteerde scènes bestaan.
Single shot of one shot: de hele film of (aflevering van een) serie is (of lijkt) één continue opname.
Long shot: hiermee wordt iets heel anders bedoeld: een opname van een grote(re) afstand (uit dezelfde familie als een close up en een medium shot).

Gravity
Gravity (2013, Alfonso Cuarón) opent met een long take van maar liefst 17 minuten (de clip is alleen een fragment), waarin je ziet hoe Dr Stone (Sandra Bulluck) en Kowalski (George Clooney) tijdens onderhoud aan de Hubble worden overvallen door puin, een kettingreactie die is veroorzaakt doordat een satelliet in de omgeving is opgeblazen. De scène wordt heel rustig opgebouwd, en hier zie je duidelijk de toegevoegde waarde van een long take: omdat er geen overgangen zijn naar andere camerastandpunten, word je niet afgeleid maar word je meegetrokken in de ervaring van de astronauten. Ook de keuze om een rondslingerde Stone eerst te filmen met een long shot en op het moment dat Kowalsky haar opdraagt om te focussen, in te zoomen naar een close-up waardoor je met haar ‘meeslingert’, zorgt ervoor dat je je nog beter voor kan stellen hoe beangstigend zo’n situatie moet zijn. Gravity sleepte maar liefst 7 Oscars in de wacht, waarvan één voor Emmanuel Lubezki voor de cinematografie – zijn eerste.

Extraatje: als Dr Stone alleen in de shuttle zit, probeert ze de aarde te bereiken, maar ze krijgt contact met iemand die ze niet kan verstaan. Jonás Cuarón, de zoon van regisseur Alfonso (ze schreven Gravity samen), maakte een ontroerende korte film genaamd Aningaaq – The Other Side of Sandra Bullock’s Distress Call, die vlak na Gravity uitkwam en waarin te zien is wat er aan de andere kant van dat ‘telefoontje’ gebeurde.

The Shining
De long take van Danny, die door de schijnbaar lege gangen van het Overlook Hotel fietst in The Shining (1980, Kubrick) is natuurlijk legendarisch. Doordat je met Danny meefietst, weet je net zo min als hij wat hij bij de volgende bocht tegenkomt. De cinematografie is van John Alcott, die een paar jaar vóór The Shining een Oscar had gewonnen voor zijn werk voor Barry Lyndon.

Call Me by Your Name
Call Me by Your Name (2017, Guadagnino) is een indrukwekkende coming-of-age film gebaseerd op de gelijknamige roman uit 2007 van André Aciman. De film, die zich afspeelt in de tachtiger jaren, volgt de ontluikende liefde tussen de jonge Elio Perlman (Timothée Chalamet) en de iets oudere student Oliver (Armie Hammer). De slotscène is een lange (ruim drieënhalve minuut) close-up van een emotionele Elio, die net te horen heeft gekregen dat Oliver gaat trouwen. Het shot loopt gewoon door tijdens de credits en op de achtergrond zie je huisgenoten die de tafel dekken – het leven gaat gewoon door. De cinematografie was in handen van Sayombhu Mukdeeprom (Thirteen Lives, Suspiria).

Birdman or (The Unexpected Virtue of Ignorance)
Eén van de bekendste voorbeelden van een single shot – althans, voor het oog. Dat heeft ongelooflijk veel vakmanschap heeft gevergd van zowel de cameramensen (en dan met name DoP Emmanuel Lubezki), de continuïteit en de montage: de opnamen moesten naadloos op elkaar aansluiten om ze in de montage in elkaar over te kunnen laten lopen. Het effect is adembenemend. Birdman won in 2015 vier Oscars, waarvan een voor Lubezki, zijn tweede. Een jaar later zou hij nóg een beeldje krijgen voor zijn werk voor The Revenant.

Atomic Blonde
Atomic Blonde (2017, Leitch) is een beetje een buitenbeentje in deze lijst – ik vond de film namelijk heel vermakelijk, maar niet uitzonderlijk goed. Wat wél uitzonderlijk is aan de film, is een actiescène, schijnbaar opgenomen in een long take van maar liefst 10 minuten (waarvan zeven actie). Ook hier is het knapgemaakte schijn, want er is wel gemonteerd na vier dagen filmen in het trappenhuis. Theron doet alles zelf, maar had vooraf één voorwaarde: ze wilde dat de actie realistisch in beeld werd gebracht, inclusief de consequenties die het in het echte leven ook zou hebben. Ze krijgt evenveel klappen als haar opponenten, heeft pijn en wordt uiteindelijk ook gewoon moe.

Better Call Saul – S2E8
In de openingsscène van S2E8 wordt een smokkelaar gevolgd bij een grensovergang: een long take van maar liefst 4 minuten en 22 seconden. Het is een tracking shot, waarbij er geen drone is gebruikt (dan zou het beeld stabieler zijn, omdat drones voorzien zijn van een gyroscoop) maar waarschijnlijk een truck met een crane erop (een kraan waar de camera aan hangt). Klein geheimpje: het is niet één long take, het zijn er twee – er zit een knipje op 2:30. Maar het blijft enorm knap. De coördinatie moet enorm bewerkelijk zijn geweest, bijna een choreografie, omdat iedereen die in beeld komt precies op het juiste moment de juiste handelingen moet uitvoeren. Hier kun je zien hoe het er achter de schermen aan toeging op de set – een momentopname, omdat er veel meer voorbereiding aan vooraf is gegaan. Hier kun je zien hoe de visuele effecten (VFX) zijn ingezet (let vooral op het moment waarop de twee delen in elkaar overgaan).

Het shot was geïnspireerd door de beroemde openingsscene van Orson Welles’s Touch of Evil (1958) en werd genomineerd voor een Primetime Emmy voor Outstanding Special Visual Effects in a Supporting Role. Welles was overigens ook degene die de long take introduceerde, en wel in Citizen Kane (1941).

Goodfellas
Goodfellas (1990, Scorsese) is gebaseerd op de biografie over Henry Hill, een mafioso die informant werd (Wiseguy: Life in a Mafia Family, 1985, Nicholas Pileggi). De long take, opgenomen met een Steadicam, volgt Henry (Ray Liotta) en zijn vriendin Karen (Lorraine Bracco) van de parkeerplaats naar de Copacabana, een lager gelegen nachtclub (de deur staat symbool voor de overgang naar de onderwereld) en staat bekend als één van de besten. Als je kijkt, hou dan weer in gedachten dat iedereen die je in beeld ziet langs ziet komen deel uitmaakt van een complete choreografie, hoe onbetekenend hun actie ook lijkt. Alles is een bewuste keuze. Als één van de figuranten een fout maakt, moet de hele take over. In het geval van Goodfellas kostte het – ongetwijfeld na vele repetities – zo’n zeven takes om alles precies goed te krijgen. Op BBC.com kun je een leuk artikel vol anekdotes lezen (Engelstalig) over wat nu aangeduid wordt als het Copa shot.

Justin Timberlake – Say Something (Official Video) ft. Chris Stapleton
Een van de meest ambitieuze videoclips ooit gemaakt. Weken voorbereiding, opgenomen met één camera in een single shot van ruim zes minuten, alles live en ook nog eens in het Bradbury Building in LA, een schitterend pand en veelgebruikte filmset voor onder meer Blade Runner (1982). De clip is geproduceerd door het Franse productiehuis La Blogothèque en geregisseerd door Arturo Perez jr. Ze wonnen er op de 2018 UK Music Video Awards de Best Live Video mee, en kregen nominaties voor Video of the Year en Collaborative Video of the Year (2018 CMT Music Awards), de MTV Video Music Award voor beste regie en voor een iHeartRadio Much Music Video Award voor beste regie. Je kunt in dit uitgebreide artikel (Engelstalig) op SoundonSound.com meer lezen over de achtergrond en de totstandkoming van de videoclip.

Extraction
Het tweede buitenbeentje in de lijst – ik vond Extraction (2020, Hargrave), waarin een huursoldaat (Chris Hemsworth) de zoon van een crimineel moet redden, echt een opeenstapeling van clichés, maar de slim gemonteerde achtervolgingsscène van maar liefs 12 minuten is inderdaad spectaculair. Je kunt hier zien hoe de scène tot stand kwam.

Monsters S2E5 (The Hurt Man)
Het tweede seizoen van de gehypete Netflix-docudrama-serie Monsters (2022), over de Menendez-broers die hun ouders vermoordden, is nogal cheesy. Aflevering 5, The Hurt Man, steekt daar met kop en schouders bovenuit. In de 33 minuten durende single shot-aflevering wordt een gesprek tussen advocate Leslie Abramson (Ari Graynor) en Erik Menendez (Cooper Koch) in beeld gebracht. De dialoog is opvallend natuurlijk, een bijzonder staaltje acteerwerk van beide acteurs. De cinematografie is minstens even indrukwekkend: de camera richt zich de hele scène op Erik, de advocate komt alleen met haar rug in beeld. Door de aflevering heen zoomt het beeld, net als het gesprek, steeds verder in op Erik, waardoor zowel Erik als de kijker geen kant meer op kunnen. De aangrijpende scène laat op een bijzondere manier zien hoe ernstig de impact van misbruik is. De aflevering werd door een andere regisseur dan de eerdere afleveringen geregisseerd: Michael Uppendahl, die ook afleveringen van American Horror Story, The Walking Dead en Mad Men regisseerde.

Alle afleveringen van Adolescence
Deze Britse, vierdelige serie (2025, Barantini) is wat mij betreft het absolute hoogtepunt van de single shots tot nu toe. Alle afleveringen bestaan uit één continue opname, er is niets aan elkaar gemonteerd. Alleen voor het door-het-raam moment in aflevering 3 is visuele nabewerking gebruikt. Bij het schrijven van het scenario (Stephen Graham en Jack Thorne) werd er ook regelmatig overlegd met cinematograaf Matthew Lewis. Het fragment dat je hier ziet begint eigenlijk te laat, want voordat de deur wordt ingeramd is de camera al over de wijk gevlogen, maar het geeft een goede indruk van de extra intensiteit die single shot geeft. Voor de opnamen kozen de makers voor een DJI Ronin 4D, een gimbal* die makkelijk door te geven is en met één druk op de knop kan wisselen tussen handheld en drone. Meer lezen over het camerawerk kan in dit (Engelstalige) artikel op Variety, en als je de serie hebt gekeken kun je hier een making of zien, waarin duidelijk te zien is hoe complex de opnamen waren.

*) een gimbal is een apparaat dat helpt een camera te stabiliseren terwijl je beweegt. Het maakt gebruik van motoren en gyroscopen om schokken, trillingen of onverwachte richtingsveranderingen te compenseren. Hierdoor kun je vloeiende beelden vastleggen, zelfs als je de camera doorgeeft, of als je loopt of rent.