Toen A Star is Born, het regiedebuut van Bradley Cooper die ook meeschreef aan het scenario, in 2018 uitkwam werd de film lyrisch ontvangen, bedolven onder de nominaties en prijzen en door de American Film Association uitgeroepen tot film van het jaar. Met het door haar geschreven titelnummer Shallow schreef Lady Gaga geschiedenis: ze werd de eerste vrouw ooit die een Academy Award, een Grammy Award, een BAFTA Award en een Golden Globe Award in één en hetzelfde jaar in de wacht sleepte. Dat alles was ook te merken aan de kassa: A Star is Born was een van de meestbezochte films én meest winstgevende films van 2018 ($ 436.2 miljoen tegen $ 36 miljoen productiekosten). De soundtrack vloog ruim zes miljoen keer over de toonbank en Shallow werd een van de bestverkopende singles ooit. Ik vond ‘m ook geweldig: de acteerprestaties van de hele cast, de chemie tussen Cooper en Gaga (die zó hard van het scherm spat dat veel mensen ervan overtuigd waren dat het ook in ’t echt een stel geworden was), de solide verhaallijn en de muziek – het is een heerlijke film. Leuk weetje is overigens dat Gaga, berucht om haar afkeer van playbacken, Cooper overhaalde om alle nummers in de film live te zingen. De scène waarin Jackson Ally op het podium vraagt om samen Shallow te zingen is ook live, én opgenomen voor een live publiek in de Greek Theatre in Los Angeles. Hun chemie is niet alleen in de film sterk, ook tijdens de live-Oscarperformance van Shallow zijn ze prachtig samen.
Het is duidelijk: er werd er een klassieker geboren – of eigenlijk gereïncarneerd: de 2018-versie van Cooper is maar liefst de derde remake.
Versie 1937, regie Willam A. Wellman
Het verhaal over een getalenteerde jonge vrouw, die op haar weg naar roem een grote ster ontmoet die haar carrière een boost geeft, maar zelf mede door zijn alcoholisme op zijn retour is, werd voor het eerst op het witte doek verteld in 1937. Het oorspronkelijke script werd geschreven door Alan Campbell, Robert Carson en de bekende columniste, recensente en dichteres Dorothy Parker die bekend stond om haar cynisme, wat ook terug te zien is in de film die behoorlijk cynisch is over Hollywood en de vergankelijkheid van sterren. De hoofdrollen (die toen nog Esther Blodgett en Norman Maine heetten) werden gespeeld door Janet Gaynor en Fredric March (oorspronkelijk was het John Barrymore, maar die werd vervangen omdat hij zijn teksten niet kon onthouden – door zijn zware alcoholgebruik had hij problemen met zijn geheugen). De film werd goed ontvangen, maar de liefde tussen de hoofdpersonen bleef een beetje vlak. Toch werd de film, als eerste kleurenfilm, genomineerd voor een Oscar voor de beste film.
In het origineel gaat het niet om muzikale roem maar die op het witte doek. Na de inleiding belooft Norman Esther tijdens een huwelijksaanzoek om te stoppen met drinken. Terwijl de ster van Esther – die inmiddels de artiestennaam Vicki Lester heeft gekregen – in de filmwereld blijft rijzen, beseft Norman dat zijn eigen carrière voorbij is en begint hij weer te drinken. Als Esther de hoogste prijs in de branche wint (in de scène is Gaynors echte, eigen Oscar te zien: ze had de Oscar voor Beste Actrice voor haar rol in 7th Heaven gewonnen tijdens de allereerste Oscar-uitreikingen in 1929), onderbreekt Norman stomdronken haar dankwoord door drie prijzen te eisen voor het slechtste acteerwerk en haar per ongeluk een klap te verkopen. Als Norman niet lang daarna wordt gearresteerd voor rijden onder invloed legt de rechter de voogdij over Norman in Esthers handen. In een gesprek met Normans agent vertelt ze dat ze van plan is haar carrière op te geven om zich te wijden aan Normans rehabilitatie, maar Norman hoort dit gesprek en verdrinkt zichzelf in de Stille Oceaan. Esther, die kapot is van het verlies, besluit te stoppen met haar acteerwerk en terug te gaan naar haar geboorteplaats. Als haar oma haar vertelt over een brief die Norman haar stuurde toen ze trouwden, waarin hij schreef hoe trots hij op Esther was en hoeveel hij van haar hield, besluit Esther toch om in de showbusiness te blijven. Bij de première van haar nieuwe film wordt Esther gevraagd om een paar woorden in de microfoon te zeggen tegen haar vele fans die over de hele wereld luisteren. Haar eerste woorden zijn: “Hello, everybody. This is Mrs. Norman Maine.” Die zin werd in 2007 door Premiere uitgeroepen tot nummer 52 op de lijst van 100 beroemde filmquotes.
De scène waarin Norman de uitreikingen verstoort was een déja vu voor Gaynor. In 1929 had ze haar zus meegenomen naar de eerste Oscar-uitreikingen in 1929. Haar zus werd stomdronken en bracht Gaynor ernstig in verlegenheid.
Versie 1954, regie George Cukor
In deze versie, deze keer met Judy Garland en James Mason, komt de nadruk al meer op muziek te liggen, al is het beloofde land nog steeds de filmindustrie.
Het was niet de eerste keer dat Garland Esther ‘Vicki Lester’ Blodgett gestalte gaf: ze had de rol in 1942 al gespeeld in een hoorspel. Cukor, destijds een gevestigde regisseur, weigerde aanvankelijk, maar uiteindelijk ging hij overstag omdat het zijn eerste Technicolor-film zou worden en hij graag met Garland wilde werken. Cukor had Cary Grant op het oog voor de mannelijke hoofdrol, maar die weigerde omdat hij wilde reizen met zijn vrouw Betsy Drake. Behalve Grant weigerden ook Humphrey Bogart, Marlon Brando, Montgomery Clift, Gary Cooper, Henry Fonda, Errol Flynn, Ray Milland, Gregory Peck, Tyrone Power, Frank Sinatra, James Stewart en Robert Taylor de rol, omdat ze geen filmster op zijn retour wilden spelen. Het werd uiteindelijk James Mason. Cukors versie duurde oorspronkelijk maar liefst drie uur, maar de studio haalde daar een half uur vanaf.
De hoofdlijnen zijn in deze film hetzelfde (getalenteerde jonge vrouw ontmoet gevestigde ster met alcoholproblemen, zij probeert het te maken, hij is op zijn retour, ze trouwen, ze krijgt een Oscar waar hij zichzelf voor schut zet, zijn problemen worden erger waardoor hij uiteindelijk de oceaan in loopt) zijn de details anders dan in het origineel. Daarnaast is het einde anders: Esther/Vicki wordt niet overtuigd om terug te keren in de showbusiness, maar wordt gevraagd om namens Norman te spreken op een benefiet, omdat zij het enige goede belichaamt dat hij ooit heeft gedaan. Dat reduceert Esther tot een monument ter ere van Norman, in plaats van de getalenteerde zelfstandige vrouw die ze in het origineel was. Wat nog wel overeenkomt zijn de eerste woorden van haar speech: “Hello, everybody. This is Mrs. Norman Maine.”
De ironie is dat Norman Maine in de film onder meer door middelenmisbruik op zijn retour is, en dat dat in de realiteit het geval was met Judy Garland. A Star is Born was haar eerste film sinds ze de laan uit was gestuurd door MGM omdat er niet meer met haar te werken was. Ook op de set van A Star is Born ging het mis: ze begon goed, maar gaandeweg ontstonden er steeds meer problemen: ze meldde zich regelmatig ziek, er moesten scènes uitgesteld worden omdat de kleding haar niet zinde en op sommige dagen stopte ze eerder omdat ze zich niet goed voelde. Uiteindelijk liet ze zich twee weken opnemen in een afkickkliniek. Tegen die tijd was er ruim een maand achterstand. Achteraf bleek dat ze ook nog eens meubilair van de set had gestolen en in haar eigen huis had gezet – iets dat Jack Warner, de producent van de film, ontdekte toen Garland hem na de première bij haar thuis had uitgenodigd. Garland hoopte dat de film haar comeback zou worden, maar hoewel ze er een Golden Globe mee won zou het een van haar laatste films worden. Er is overigens in 2019 een prima biopic over haar gemaakt met Renée Zellweger, simpelweg Judy genaamd.
Versie 1976, regie Frank Pierson
Deze versie werd het slechtst ontvangen. De namen zijn net weer anders en de transfer naar muziek is compleet: John Norman Howard (Kris Kristofferson) is een rockster, Esther Hoffman (Barbra Streisand) zangeres. Naast Kristofferson is ook Gary Busey te zien, en (leuk voor horrorliefhebbers) Robert Englund in een van zijn eerste filmrollen (waarbij hij zijn neus zou breken doordat Kristofferson hem per ongeluk écht een beuk verkocht).
De mannelijke hoofdpersoon is niet alleen alcoholist maar een allesgebruiker, en ronduit zelfdestructief op het infantiele af. Er zijn nog meer verschillen: de afnemende roem van de mannelijke hoofdpersoon en de toenemende van de vrouwelijke hoofdpersoon lopen niet naast elkaar, maar worden tegen elkaar afgezet door hem bijvoorbeeld haar telefoontjes aan te laten nemen als ze er even niet is. Esther wint weer een prijs en John zet zichzelf weer voor schut (Esther wordt niet boos maar vraagt wat zíj verkeerd heeft gedaan, argh) maar in deze versie vormt de prijsuitreiking niet de aanzet naar de definitieve teloorgang van de mannelijke hoofdpersoon – dat moment is er überhaupt niet, ook niet als Esther John met een andere vrouw aantreft. Ze vergeeft hem binnen vijf minuten en ze leven nog lang en gelukkig, tot een dronken John zichzelf per ongeluk doodrijdt. In de slotscene wordt ze aangekondigd als Esther Hoffman-Howard en zingt een dramatische ballad (inclusief uitgeperste tranen) gevolgd door een stevig rocknummer, wat symbool lijkt te staan voor het terugpakken van de regie over haar leven.
Persoonlijk vind ik het een absolute draak van een film. Streisand heeft een schitterende stem, maar ik heb niets met haar muziek of haar acteerstijl. Ik vind het allebei melodramatische kitsch, en dat is deze versie van A Star is Born ook. Het acteerwerk is slecht, de personages eendimensionaal, de dialogen krakkemikkig, er is totaal geen chemie tussen de twee hoofdpersonen en de verhaallijn gaat alle kanten op. De film won dan ook nauwelijks prijzen, behalve een Oscar voor Evergreen, het ‘love theme’ geschreven door Streisand. De scène waarin Streisand en Kristofferson het nummer zingen is in één take opgenomen. Leuke parallel met de 2018-versie is dat Streisand erop stond om het nummer live te zingen en Kristofferson overhaalde hetzelfde te doen.
Overigens liepen fictie en realiteit ook hier door elkaar: Kristofferson was, net als de mannelijke hoofdpersoon, een stevige drinker en was ontrouw. Hij was destijds getrouwd met zangeres Rita Coolidge (die ook in de film te zien is) en had naar het schijnt een affaire met Streisand tijdens de opnamen, die op haar beurt ook vreemdging omdat ze op dat moment een relatie had met Jon Peters (die de film produceerde en ja, dezelfde Jon Peters die later twee keer een relatie zou hebben met Pamela Anderson).
De film zou oorspronkelijk Rainbow Road heten. Carly Simon en James Taylor was het eerste stel dat benaderd werd voor de hoofdrollen, maar ze weigerden omdat het te dicht bij hun relatie lag. Daarnaast was Taylor klaar met films sinds zijn debuut in Two-Lane Blacktop (1971) dat hij als loodzwaar had ervaren. Ook werden Diana Ross en Alan Price benaderd, maar hun manager Berry Gordy weigerde. Streisand, die later uitvoerend producent werd, had Elvis Presley op het oog, die toen in de veertig was en al jaren geen filmrollen had gekregen. Ze zocht hem op tijdens een van zijn shows in Las Vegas en vroeg hem na afloop of hij interesse had. Hij zei in eerste instantie ja, maar zijn manager, Colonel Tom Parker (oftewel Dries van Kuijk) stak daar een stokje voor. Gepikeerd dat Streisand hem had gepasseerd vroeg Parker een enorm bedrag en eiste dat Presleys naam boven die van Streisand zou komen te staan op de poster. De deal ketste af en het werd Kristofferson. Presley zou nooit meer een andere filmrol krijgen. In dit boeiende artikel, waarin deze versie van A Star is Born word omschreven als ‘Hollywoods biggest joke’ is de hele (hobbelige) weg die het project heeft afgelegd te vinden.
De verschillende versies van A Star is Born geven ook een mooi tijdsbeeld van de verhouding tussen man en vrouw. De nieuwste versie is vanzelfsprekend mijn persoonlijke favoriet uit het rijtje: de personages zijn goed uitgewerkt, de dialogen zijn sterk en de verhaallijn klopt, maar boven alles hebben de hoofdpersonen een échte connectie en zetten elkaar waar mogelijk in hun kracht zonder zichzelf in te leveren. Toch is er nog een heilig huisje om te schoppen: het klassieke cliché van de (ooit) succesvolle man die de beginnende vrouw op weg helpt. Zouden de rollen in een volgende versie omgedraaid worden?
Alle trailers:
