Regie: Thor Freudenthal
Middelbare scholier Adam woont bij zijn moeder en haar nieuwe vriend, die hij niet ziet zitten. Op een dag gaat het tijdens scheikunde heel erg fout: hij krijgt zijn eerste psychose en blijkt schizofreen te zijn, waarna het voor Adam onhoudbaar wordt op school. Terwijl zijn moeder en hij zoeken naar de juiste behandeling en medicijnen lukt het hem om aangenomen te worden op een nieuwe (katholieke) school. Daar leert hij Maya kennen waar hij een bijzondere vriendschap mee opbouwt. Als er teveel gebeurt dat hem uit zijn evenwicht brengt gaat het opnieuw fout.
De film gaat er meteen vlotjes in, met wat rake pennenstreken wordt een hele duidelijke schets opgezet die steeds verder ingevuld wordt. Hij is in eerste instantie licht, soms zelfs geestig als Adams wanen nog relatief onschuldig zijn. Wat ik fijn vind aan de film is dat er niet alleen ingezoomd wordt op Adams schizofrenie: Adam is een gewone puber met allerlei bezigheden en liefhebberijen (hij kan geweldig koken en hoopt de koksopleiding te gaan doen), die gedwarsboomd worden door aanvallen of juist bijwerkingen van de medicijnen die hij moet slikken om ze onder controle te houden. Zoals in de film ook benadrukt wordt: Adam ís zijn ziekte niet, hij hééft het.
Ik was erg onder de indruk van de spitsvondige dialogen (quotes galore), het camerawerk en de special effects (de psychoses zijn prachtig, sorry!) en het acteerwerk. In een coming-of-age film ontkom je niet aan jonge, soms onervaren acteurs en dat pakt niet altijd even goed uit. Hoofdrolspeler Charlie Plummer is jong (21 toen de film uitkwam) maar zeker niet onervaren: hij speelt al vanaf zijn tiende in series en films en gooide hoge ogen met King Jack (2015) en Lean on Pete (2017). Ik moest even wennen aan zijn wat nasale stem, maar hij overtuigt volledig als de intelligente Adam die worstelt met zijn ziekte. Taylor Russell is ook jong, maar evenmin een nieuwkomer met haar flinke trackrecord, meest recent Waves (2019) waar ze verschillende prijzen voor won. Russell is de perfecte Maya die wisselt tussen stoer en kwetsbaar (en een flinke uppercut kan uitdelen). Naast Plummer en Russell zijn onder anderen oudgedienden Andy Garcia (The Godfather, Ocean’s Eleven) en Molly Parker (The Firm, House of Cards) te zien.
Er is vanuit de schizofrenie-gemeenschap wisselend gereageerd op de film. Kritiek was dat Freudenthal zich vooraf niet voldoende had geïnformeerd, hij had wat boeken gelezen maar geen contact gezocht met de gemeenschap zelf. Dat is denk ik niet helemaal fair, aangezien het scenario niet door Freudenthal maar door Nick Naveda werd geschreven en dat scenario weer was gebaseerd op het gelijknamige boek van Julia Walton. Er waren ook positieve reacties van mensen met schizofrenie, bijvoorbeeld dat de film wegblijft van stereotypen, de redelijk volledige weergave van de verschillende elementen (het geklooi met medicijnen, de behoefte aan eigen regie, de spagaat waar naasten in terechtkomen) en het krachtige en hoopvolle beeld dat van iemand met schizofrenie wordt geschetst.
Hoewel de film gaat over een nog weinig belicht onderwerp (A Beautiful Mind was prachtig maar de wanen werden minder visueel vormgegeven en The Fisher King was ook prachtig maar gaf een stereotiep beeld van een schizofrenie) zitten er zoals gezegd ook gewoon puberdingen in, zoals een eerste verliefdheid. De film blijft goeddeels weg van clichés, ik was bijvoorbeeld blij verrast toen er niet werd gezoend na een uitermate kwetsbaar moment tussen Adam en Maya waardoor je ziet wat het echt is: twee jonge mensen die verwantschap met elkaar voelen. Toch is de film niet perfect. Na een solide opmaat en een overtuigende escalatie gaat het tegen het eind toch richting suikerzoet (en dat werkte: de tranen liepen over mijn wangen, maar dat krijgt de gemiddelde Disneyfilm ook voor elkaar en betekent niet perse dat het goed is). Dat zou een bewuste keuze kunnen zijn, als je veel mensen naar een film over een lastig onderwerp wil laten kijken kan het slim zijn om het laagdrempelig en herkenbaar te houden.
Ik juich elke integere poging om ons wat over elkaar te leren toe. Ik geloof hartgrondig in die beroemde spreuk van Confucius: “Vertel het me en ik zal het vergeten, laat het me zien en ik zal het onthouden, betrek me en ik zal het begrijpen.” Met zoveel mensen op de aardbodem is het essentieel dat we ons in elkaar verdiepen, elkaar beter gaan begrijpen zodat we beter met elkaar om kunnen gaan. Een van de beste manieren om daaraan bij te dragen is de verhalen te vertellen, bijvoorbeeld door film. Words on Bathroom Walls laat zien hoe schizofrenie eruit ziet, en doordat dat vanuit Adams standpunt gedaan wordt voel je je misschien zelfs betrokken.
