Regie: M. Night Shyamalan
Drie meisjes worden gekidnapt en gevangen gezet door Kevin, die 23 persoonlijkheden herbergt. Ze moeten zien te ontsnappen voor de 24e zich aandient. Split is de tweede film uit de Eastrail 177-trilogie (de eerste is Unbreakable uit 2000 en de laatste is Glass, uit 2019) die Shyamalan zelf schreef en regisseerde, en waarin hij het bestaan en ontstaan van superkrachten onderzoekt.
Kevin heeft een afschuwelijke jeugd gehad waardoor hij meerdere persoonlijkheden heeft ontwikkeld, die ook elk bepaalde fysieke eigenschappen hebben die de anderen niet hebben. Twee van Kevins persoonlijkheden houden er een eigen, gevaarlijke overtuiging op na: mensen die niets hebben meegemaakt zijn onderontwikkeld en overtollig. Twee van de drie ontvoerde meisjes zijn beschermd opgevoede cheerleadertypes, maar de derde, Casey, is een buitenbeentje dat flink wat voor haar kiezen heeft gehad in haar leven. Dat maakt haar in Shyamalans wereld ook de meest empathische en de meest vindingrijke van de drie.
De rol van de introverte maar intelligente Casey is Anya Taylor-Joy (die vier jaar later zo enorm van het scherm zou spatten in The Queens Gambit) op het lijf geschreven, maar de grootste ster uit Split is ontegenzeggelijk James McAvoy die moeiteloos schakelt tussen Kevins vele alters, mannelijk of vrouwelijk, die ook nog eens elk hun eigen lichaamstaal, accenten en uitdrukkingen hebben. Barry heeft bijvoorbeeld een vet Boston-accent waar de Schotse McAvoy zijn hand niet voor om lijkt te draaien, de negenjarige slissende Hedwig is ontwapenend en McAvoy overtuigt volledig als Ms Patricia (mijn favoriet) terwijl er geen makeup, jurk of pruik aan te pas komt – het is lastig voor te stellen dat Joaquin Phoenix (die ook met Shyamalan samenwerkte in Signs en The Village) oorspronkelijk voor die rol was gecast. De zwakke schakel is Betty Buckley als Dr Karen Fletcher, de psychiater van Kevin. Dat komt ook omdat ze regelmatig lastige teksten heeft – Shyamalan gebruikt haar om bestaande theorieën of zijn ideeën uiteen te zetten, waardoor het soms wat gekunsteld overkomt – en in een aantal gevallen ongeloofwaardig is omdat ze dingen doet of zegt binnen een situatie niet op hun plek zijn of die een psychiater nooit zou doen of zeggen. En ook hier zeg ik het weer: ik vergeef Shyamalan alles, omdat hij zijn films met zoveel liefde en overtuiging maakt en gebruikt als middel om de underdogs in onze samenleving een nieuw perspectief te geven. Vanuit die overtuiging financierde Shyamalan ook deze film (9 miljoen dollar) en dat betaalde zich uit in lovende kritieken en een opbrengst van 280 miljoen dollar.
De film kreeg veel kritiek vanuit de geestelijke gezondheidszorg: het zou mensen met DIS (dissociatieve identiteitsstoornis) een slecht imago geven. Ik begrijp de bezorgdheid, maar ik kan me niet voorstellen dat het publiek geen onderscheid kan maken tussen de realiteit en Shyamalans fantasie, want dat is het overduidelijk.
Ook de onderliggende boodschap is duidelijk: je beschadigingen en je littekens geven je superkrachten.
Weetje: McAvoy brak tijdens de opnamen zijn hand, maar vertelde het aan niemand omdat hij de opnamen niet wilde vertragen. “I was meant to punch a metal door but it had a little square bit in it which was soft, and I missed the soft bit and hit the hard bit. Night said he watched the take where I broke it, and he said you can see my face go white and I am like, ‘Zone it out, zone it out, man’, and I carried on with the take.” Klik hier voor een scènefoto waarop je duidelijk zijn opgezette hand kunt zien.
